Mali manipulatorzy
Granie na emocjach innych osób jest częstą manipulacją, stosowaną przeważnie przez dorosłych. Ale dzieci również uczą się umiejętności manipulacji czyli celowego podejmowania działań w celu uzyskania korzyści dla siebie, bez poszanowania praw i celów drugiej osoby.
Odgrywanie ofiary to jedna z częstych manipulacji, mająca na celu uzyskanie współczucia i zrozumienia. I nie chodzi tu o wywieranie wpływu, przekonywanie kogoś w sposób uczciwy i z poszanowaniem jego praw. Manipulowanie rodzicami, rówieśnikami czy innymi osobami zazwyczaj oparte jest na kłamstwie i nieszczerych intencjach i nie powinno być pobłażane.
Mały manipulator uczy się pewnych zachowań poprzez doświadczenia. Ważne jest umożliwienie maluchowi pokazania złości, aby wiedział, że ma prawo do różnych emocji. Warto też pozwalać mu na samodzielność np. decydowanie w co chce się bawić, czy jaką koszulkę założy do przedszkola itp. Równocześnie jednak nie można pozwolić, aby dzieckiem zawładnęły emocje i żeby zauważyło, że może decydować o wszystkim. Jeżeli dziecko tylko zapłacze i widzi, że uległy rodzic kupi mu zabawkę/pozwoli obejrzeć bajkę/zgodzi się aby nie jadł obiadu itd. to są to idealne warunki do „wyhodowania” manipulatora. Z czasem dziecko staje się bardziej świadome i celowo wykorzystuje pewne zachowania, aby uzyskać to, co chce. Jeżeli mu się to udaje i czuje, że może przejąć kontrolę w różnych sytuacjach, uczy się, że to ono jest decyzyjne, a władza leży po jego stronie.
Potrzeba władzy i kontroli nie jest zakorzeniona w każdym dziecku. Maluch potrzebuje silnego rodzica z autorytetem i podświadomie chce, aby opiekun stworzył pewne ramy i granice, w których dziecko może poznawać świat w sposób bezpieczny i w miarę przewidywalny. Jeżeli jednak rodzic oddaje całą kontrolę dziecku, reaguje na każdą jego zachciankę, a przy tym nie wprowadza dyscypliny i poczucia bezpieczeństwa, to naturalną rzeczą jest, że dziecko uczy się, jak z tego skorzystać i samodzielnie stara się zapewnić sobie pewne ramy działania. Według Jiryny Prekop, w ten sposób tworzy się „ mały tyran” uzależniony od swojej władzy i gotowy, aby ją wykorzystać w kontaktach z innymi ludźmi.
Zdarza się też tak, że dzieci, którym nie poświęca się wystarczająco dużo uwagi i które nie czują troski ze strony rodziców, wykorzystują manipulację jako próbę zwrócenia na siebie uwagi. Inne sięgają po manipulację bo możliwe, że nauczyły się tego z obserwacji rodziców. To rodzice i najbliższe otoczenie są dla dziecka wzorem do naśladowania , więc jeśli niektóre zachowania traktuje się jako „normalne” nie można się dziwić, że dziecko je przejmuje.
Jako ważną przyczynę zachowań manipulacyjnych wymienia się też przyjmowanie wzorców z filmów czy gier komputerowych. Świat wirtualny próbuje przesuwać granice, aby utrzymać zainteresowanie odbiorców, np. dostarcza więcej przemocy i bardziej realistycznych scen bójek i strzelanin. Dlatego mówi się, że dzisiejsze najmłodsze pokolenia narażone są na spłycenie empatii i utratę wrażliwości na krzywdę drugiej osoby, a przez to z mniejszymi wyrzutami mogą stosować manipulację i wykorzystywać innych. Manipulacja to wypadkowa wielu przyczyn, Warto się przed nią bronić i reagować, stawiać granice – i co najważniejsze – respektować je.
Opracowała: Ewa Kowalczyk
