Jak mądrze chwalić dzieci?
Pochwały są bardzo ważne w życiu każdego dziecka. Istotne jest jednak, aby robić to w sposób odpowiedni. Rolą pochwał i zachęt jest przede wszystkim kształtowanie samooceny dziecka. To właśnie informacje zwrotne jakie nasza pociecha dostaje wpływają na to jak zachowywać będą się w przyszłości i jak kreować się będzie ich pewność siebie. Pochwały pomagają także dziecku uwierzyć we własne możliwości i sprawiają, że dziecko lepiej radzi sobie z problemami. Istotną rolą udzielania zachęt jest też pokazanie dziecku, że się nim interesujemy co znacznie wpływa na jego poczucie bezpieczeństwa. Mogłoby się wydawać, że ich znaczenie w rozwoju młodego człowieka jest nieznaczne, ale wręcz przeciwnie. Najważniejsze jednak by robić to mądrze.
Źle sformułowana pochwała może rodzić w dziecku różnego rodzaju napięcia, może prowokować niewłaściwe zachowania (np. pychę, nierealny obraz samego siebie). Nie każda pochwała jest dobra, nie każda powoduje zamierzony przez nas skutek. Często natomiast wywołuje: mieszane uczucia, niechęć do osoby chwalącej, rozżalenie, zniechęcenie, lekceważenie, porównywanie się z innymi, niechęć do działania, rywalizację czy poczucie niesprawiedliwości.
Najbezpieczniej jest pochwały w bardzo dokładny sposób opisywać. Nie od dziś wiadomo, że wychwalanie nie prowadzi do utrwalania prawidłowych zachowań. Wychwalanie jest często sposobem na szybkie zbycie tematu. Nie zastanawiamy się nad konsekwencją naszych słów. Spróbujmy sobie wyobrazić, że zamiast opisać to co podobało nam się w rysunku przygotowanym przez dziecko mówimy „rysujesz najpiękniej na świecie” lub „nikt nie maluje tak ładnie jak Ty”. Nasze dziecko mając kontakt z innymi dziećmi jest przekonane o słuszności naszych słów. A co jeśli rówieśnik naszego dziecka także zostaje w ten sposób wychwalany? Kto wtedy jest najlepszym rysownikiem na świecie? Dochodzi do dysonansu, a dziecko może więcej nie chcieć wierzyć naszym słowom. Lepiej unikać takich sytuacji.
Jak konstruować pochwałę?
- Opisz, co widzisz (słyszysz): Widzę odkurzony dywan, czyste meble i złożone ubrania.
- Opisz, co czujesz: Miło jest wejść do takiego pokoju.
- Podsumuj godne pochwały zachowanie dziecka: Ułożyłeś książki i zeszyty na jednej półce, rozdzieliłeś płyty z muzyką, filmami i grami. To się nazywa porządek.
Zachęty tak jak wszystko mają swoje dobre strony i złe. Pułapki i szansę. Czego należy unikać w konstruowaniu pochwał?
- Należy unikać takiej pochwały, w której jest ukryte przypominanie wcześniejszego niepowodzenia.
- Wyraz „ale” rujnuje najlepszą nawet pochwałę.
- Lepiej unikać komunikatów, w których bardziej dajemy wyraz własnej pewności siebie, niż chwalimy dziecko.
- Nasze dzieci i my sami jesteśmy przyzwyczajeni do ocen i „etykietek”.
Przede wszystkim powinniśmy pamiętać, że nie istnieją dzieci, których nie ma za co chwalić. W każdym młodym człowieku dostrzeżemy coś wartego pochwały i zachęty. Mogą to być małe rzeczy, pozytywne zachowania. Pamiętajmy jednak, że właśnie takie pochwały wzmacniają rozwój dziecka i po czasie takich sytuacji może być więcej. Samoocena jest jednym z najistotniejszych aspektów naszego zdrowego funkcjonowania. Każdy z nas może nauczyć się dostrzegać dobro w drugim człowieku.
Artykuł zainspirowany materiałem źródłowym:
„Szkoła dla Rodziców i Wychowawców” J. Sakowska
https://swierszczyk.pl/polecane-artykuly/szkola-dla-rodzicow/jak-madrze-chwalic-dzieci
Opracowała:
Karolina Guźmięga
