Historia Ośrodka
Z dniem 1 września 1958 roku, zgodnie z dekretem z dnia 23 marca 1956 roku stwierdzającym, że „dzieci uznane za niezdolne do nauki w normalnych szkołach podstawowych wypełniają obowiązek szkolny w szkołach specjalnych” został zorganizowany Dom Specjalny przy Państwowym Ośrodku Wychowawczym w Policach. Dla jego potrzeb przekazano pięć budynków przy ulicy Korczaka zajmowanych dotąd przez POW.
Na kierownika placówki powołano doświadczonego pedagoga – Włodzimierza Manika. Pracę rozpoczęto w trudnych warunkach lokalowych; pomieszczenia nie były przystosowane do potrzeb dzieci specjalnej troski – brakowało sprzętu, pomocy naukowych. Jednak inicjatywa i wysiłek młodego grona pedagogów sprawiły, że Kuratorium Okręgu Szkolnego przychyliło się do wniosku dyrektora POW i pismem z dnia 20.05.1959 roku poleciło usamodzielnić Zakład Specjalny, powołując jednocześnie dotychczasowego kierownika na stanowisko dyrektora Zakładu Wychowawczego w Policach (taką nazwę otrzymał Zakład Specjalny po usamodzielnieniu). Od tej chwili rozpoczął się dynamiczny rozwój placówki – remonty budynków, zakup sprzętu i pomocy naukowych.
Pod koniec 1958 roku zrodziła się koncepcja organizacji nowego zakładu dla dzieci kalekich. Wynikało to z konieczności zabezpieczenia opieki nad dziećmi niepełnosprawnymi, które spędzając większość czasu w szpitalach i sanatoriach nie realizowały w pełni obowiązku szkolnego. Dodatkowym atutem było korzystne położenie placówki i odpowiednie warunki klimatyczne. Dlatego w lipcu 1959 roku polecono dyrektorowi Zakładu Wychowawczego – W. Manikowi – utworzenie Zakładu dla Dzieci Kalekich. Na jego potrzeby przekazano sześć kolejnych budynków z POW, które wkrótce przystosowano do potrzeb nowych wychowanków. Jesienią 1959 roku przyjęto pierwszą grupę dzieci kalekich. Zorganizowano cztery oddziały szkoły podstawowej: jedną klasę pierwszą, dwa oddziały łączone (klasa II i III, klasa IV-V) oraz jedną klasę VI.
Organizując Zakład czerpano z doświadczeń sanatoryjnych, a w szczególności z sanatorium w Świebodzinie. Wykorzystywano to, co łączyło obie placówki, ale dostrzegano też zasadnicze różnice. Dlatego główny cel Zakładu określono jako: przekazanie społeczeństwu człowieka możliwie w pełni przygotowanego do życia; człowieka, który nie będzie jego ciężarem, lecz wartościową cząstką. Realizację tego celu oparto na twórczej postawie wychowawcy-nauczyciela, pracownika służby zdrowia, na gruntownej znajomości swoistych cech rozwojowych dziecka niepełnosprawnego, na pełnym zrozumieniu jego potrzeb i możliwości, na rozpoznaniu i właściwym zorganizowaniu jego środowiska wychowawczego. Jednocześnie założono, że warunki, w jakich przebywają wychowankowie nie powinny odbiegać od tych, w jakich przebywają ludzie pełnosprawni – stąd też poza niezbędnymi udogodnieniami (podjazdy, poręcze przyścienne na klatkach schodowych) innych ułatwień nie stworzono.
Zakład doskonale się rozwijał; w roku szkolnym 1959/ 1960 szkoła podstawowa liczyła już siedem oddziałów. Uczęszczało do niej 90 uczniów, którzy w internacie zajmowali również siedem grup wychowawczych (kierownik internatu – Jan Karolak). Powstało wiele kół zainteresowań, między innymi: fotograficzne, biologiczne, hafciarskie, PCK, oraz drużyna zuchów i harcerzy (doskonale rozwijająca się, najpierw pod opieką dh. hm. M. Manik, a następnie dh. hm Z. Piekarskiej).W styczniu 1961 roku nastąpiło połączenie dwóch odrębnych zakładów POW nr 1 oraz Państwowego Zakładu Wychowawczego dla Dzieci Kalekich w jedną placówkę – Państwowy Zakład Wychowawczy dla Dzieci Kalekich. Jednocześnie J. Karolaka powołano na stanowisko zastępcy dyrektora zakładu, a kierownictwo internatu powierzono R. Piekarskiemu, który zadbał również o teren wokół Ośrodka. Niewielu zapewne pamięta, że to właśnie za jego wstawiennictwem powstał tutaj piękny park na miarę ogrodu botanicznego (cisy, rododendrony, alpinaria i wiele innych) oraz małe ZOO, w którym przebywały: daniele, kózki karłowate, lamy, owce grzywiaste, jenoty, małpy, łabędzie, bociany, kormorany, czaple, kaczki, a nawet niedźwiedź. Niestety, po latach, ówczesne Kuratorium uznało, że utrzymanie tej menażerii jest zbyt kosztowne.
W roku 1962 przyjęto do Zakładu Gospodarstwo Pomocnicze jako bazę szkoleniową ZSZ ogrodniczej dla dzieci opóźnionych w rozwoju umysłowym. Wtedy też, po uzyskaniu zgody Kuratorium i pozytywnej opinii Związku Inwalidów, zorganizowano I klasę Zasadniczej Szkoły Zawodowej o dwóch kierunkach: hafciarsko – koronkarskim i tkactwa artystycznego. Organizację szkoły i jej program oparto na doświadczeniach jedynej tego typu placówki w Zakopanem.W 1964 roku działała już sześciooddziałowa trzyletnia ZSZ pod kierownictwem dyrektor Marii Manik. Rok później wprowadzono zmianę kierunku – tkactwo artystyczne zastąpiono zabawkarstwem miękkim. Jednak trudności w znalezieniu zatrudnienia przez absolwentki tego kierunku wymusiły ponowną jego zmianę – na krawiectwo damskie lekkie (od roku szkolnego 1967/ 1968). Kierunek ten istnieje do dziś, a jego największa popularność przypadała na okres sprawowania funkcji dyrektora ZSZ przez Zofię Piekarską. Od pierwszych chwil istnienia Zakładu opiekę lekarską sprawował doktor medycyny Bogdan Bartecki, któremu podlegał cały oddział rehabilitacji leczniczej. Ogólną opiekę zdrowotną zapewniał lekarz Zygmunt Walkowiak wraz z czterema pielęgniarkami. I choć później zmieniali się lekarze (E. Korus, S. Żabiński, M. Zacha, A. Jędruch), wychowankowie Ośrodka stale otoczeni byli fachową opieką lekarską.
Cały czas, od momentu utworzenia placówki, czynione były również starania o zorganizowanie odpowiedniej bazy. Efektem tego było oddanie do użytku, w 1966 roku, nowo wybudowanej sali gimnastycznej z basenem, gabinetami do elektroterapii, parafiny, terapii zajęciowej i zapleczem. W trzy lata później dzięki staraniom doktora Barteckiego utworzono tzw. Izolatorium, którego głównym celem była rehabilitacja poszpitalna-pooperacyjna wychowanków Ośrodka.Rok 1969 zapisał się w pamięci pracowników i uczniów również uroczystymi obchodami X-lecia placówki, połączonymi z nadaniem Zakładowi imienia Marii Grzegorzewskiej oraz odsłonięciem tablicy pamiątkowej i obelisku dokonanym przez prof. Janinę Doroszewską – dyrektor Instytutu Pedagogiki Specjalnej.W XV rocznicę powstania Ośrodka Szczep Związku Harcerstwa Polskiego otrzymał sztandar ufundowany przez Komitet Rodzicielski i Handlową Spółdzielnię Inwalidów, a także został wyróżniony Krzyżem za Zasługi dla ZHP. Jednocześnie Minister Oświaty i Wychowania odznaczył Ośrodek Medalem Komisji Edukacji Narodowej.
W roku 1975 nastąpiła zmiana na stanowisku dyrektora naczelnego. Włodzimierz Manik odszedł na zasłużony odpoczynek, a jego funkcję powierzono wieloletniemu pracownikowi, twórcy rehabilitacji w Ośrodku – Edwardowi Jędruchowi. Za jego kadencji placówka nadal rozwijała się wielokierunkowo. Szkołę Podstawową objęła reforma oświaty i zmiana programów nauczania; pojawiło się także nowe wyzwanie -klasy specjalne I i II dla dzieci ze sprzężonym kalectwem. W Zasadniczej Szkole Zawodowej również powstała klasa specjalna o kierunku krawiectwo damskie lekkie, a praktyczna nauka zawodu została wzbogacona o elementy haftu. Uczennice tej szkoły odbywały praktyki w Odzieżowej Spółdzielni Pracy „Rozwój” w Policach. Kadra pedagogiczna Ośrodka ciągle podnosiła kwalifikacje, by jak najlepiej kierować procesem dydaktyczno wychowawczo-rehabilitacyjnym uczniów.
Istotną rolę w funkcjonowaniu placówki odgrywał samorząd uczniowski, który był inicjatorem i organizatorem wielu przedsięwzięć. W jego działalność włączono 15 nauczycieli i wychowawców, a w internacie utworzono Radę Internatu. Samorząd kontynuował obrzędowość i tradycje, prowadził bogatą dokumentację swej działalności w postaci kronik, albumów i stałych wystaw prac plastycznych. Równie prężnie działało harcerstwo – opiekowało się pomnikiem w Trzeszczynie oraz Izbą Pamięci Narodowej poświęconą dzieciom bohaterom II wojny światowej (wyróżnioną w konkursie na najlepszą izbę w 1975 roku).Cały czas udoskonalany był swoisty model postępowania rehabilitacyjnego wypracowany przez kadrę Ośrodka i pracowników służby zdrowia. Dzięki profesorowi T. Żukowi uzupełnione zostały etaty zespołu rehabilitacyjnego. Wprowadzono też usprawnianie dzieci z porażeniem mózgowym oraz ćwiczenia w internacie dla wychowanków po zabiegach operacyjnych.Kontynuację tych działań stanowiły rokrocznie organizowane przez Ośrodek kolonie zdrowotne dla dzieci z wadami postawy i niepełnosprawnych z terenu naszego województwa. Według lekarzy i władz oświatowych spełniały one doniosłą rolę w niesieniu pomocy specjalistycznej i organizowaniu wypoczynku dzieciom, głównie ze środowiska wiejskiego. Cennym procesem rehabilitacji były również, coraz lepiej się rozwijające, sport i turystyka. Liczne starty w zawodach pozwalały wychowankom Ośrodka osiągać sukcesy na coraz większą skalę.
W latach 1975-79 Ośrodek rozwinął szeroką współpracę ze środowiskiem lokalnym, m. in. z: zakładami branży odzieżowej, Spółdzielnią Inwalidów, Jednostką Wojskową 4177, Ogniskiem Sportowym „Start” w Szczecinie, Odzieżową Spółdzielnią „Rozwój” oraz Zakładami Chemicznymi „Police” w Policach. Podpisano umowy patronackie z Wojewódzką Handlową Spółdzielnią Inwalidów i Polską Żeglugą Morską w Szczecinie. Chętnie przyjmowano delegacje krajowe i zagraniczne. Jednocześnie nie zapominano o samym Ośrodku, dokonano rozbudowy i modernizacji pomieszczeń, wybudowano pawilon sportowo-gospodarczy, wyremontowano basen kąpielowy i urządzono teren do gier i zabaw, w tym ścieżkę zdrowia. Cała działalność w w/w latach zaowocowała następującymi odznaczeniami i wyróżnieniami: Medal Pamiątkowy KEN, Odznaka „Gryf Pomorski” Krzyż Zasługi dla ZHP, Medal PTTK „Za Pomoc i Współpracę”, Złote Krzyże Zasługi dla 13 pracowników i Medale Komisji Edukacji Narodowej dla 6 osób.
W 1979 roku podczas uroczystych obchodów XX-lecia Ośrodka dokonano pierwszych poważniejszych podsumowań dotychczasowej pracy i ustalono zakres działań na kolejne lata. Efektem zorganizowanej wtedy sesji metodyczno-naukowej jest pamiętnik „XX lat w służbie dzieciom specjalnej troski”.W latach 1980-1985 nastąpiła dalsza poprawa warunków pracy nauczycieli i nauki uczniów. Oddano do użytku nowy pawilon lekcyjny z przeznaczeniem na gabinety: języka polskiego, matematyki, fizyki i chemii (ten ostatni dzięki Kuratorium i PŻM został wyposażony w najnowsze pomoce naukowe). Rozbudowano salę gimnastyczną, w której znalazły się pomieszczenia do rehabilitacji indywidualnej, terapii zajęciowej oraz zajęć ZPT. Przy bloku 29 wybudowano pawilon z izbą lekcyjną dla klas młodszych i gabinetem logopedycznym. W tym czasie, częściowo w czynie społecznym, zbudowano również amfiteatr na 300 miejsc, w którym po dziś dzień odbywają się apele i imprezy Ośrodkowe (np. festiwal piosenki). Cały czas rozwijała się współpraca z ODN, WSP w Szczecinie i AWF w Gorzowie Wielkopolskim, co nie tylko podnosiło efekty pracy dydaktyczno-wychowawczej w Ośrodku, ale umożliwiło też studentom w/w uczelni hospitację wybranych zajęć. Wychowankowie Ośrodka z powodzeniem uczestniczyli w konkursach i olimpiadach przedmiotowych z fizyki i matematyki, zajmując czołowe lokaty na szczeblu województwa. Sukcesy odnosili również nasi sportowcy.
W 1984 roku Ośrodek był organizatorem Ogólnopolskiego Zlotu Turystycznego im. S. Kaczmarka oraz II Ogólnopolskich Igrzysk Sportowych Dzieci Niepełnosprawnych, gdzie nasi reprezentanci zajęli I miejsce.
Rok później odbyła się X Sesja Postępu Pedagogicznego na temat kształtowania postaw patriotycznych i obywatelskich u wychowanków placówek specjalnych i PDDz, w której nasi pracownicy brali aktywny udział. Podczas obchodów XXV-lecia wielu naszych przyjaciół – sponsorów otrzymało specjalne podziękowania i odznaki „Przyjaciel Dziecka”. Kolejni nasi pracownicy zostali odznaczeni Medalami KEN i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.Lata 1985-2000 to kolejny etap rozwoju placówki. Szkołę Podstawową rozbudowano o gabinet historyczny i pokój nauczycielski oraz utworzono dwie izby lekcyjne w bloku 11. W ramach doskonalenia zawodowego utworzono wspólnie z ODN Szczecin, Studium Pedagogiki Leczniczej, które ukończyło 28 pracowników Ośrodka. W tym okresie zorganizowano również Sejmik Turystyki Osób Niepełnosprawnych PTTK z prof. T. Łobużewiczem, uroczyście obchodzono setną rocznicę urodzin Marii Grzegorzewskiej (patronki Ośrodka) i jubileusz XXX-lecia powstania placówki. Po raz kolejny przyjaciołom Ośrodka i zasłużonym pracownikom rozdano medale „30 lat w służbie dzieciom specjalnej troski” – tym razem zaprojektowane i wykonane przez znanego artystę szczecińskiego – Biżyka. Zacieśnieniu uległy nasze kontakty z Norwegami, członkami Lions Club z Elverum. Kluby z Norwegii przez 10 kolejnych lat organizowały dla naszych wychowanków szesnastodniowe pobyty rehabilitacyjne w różnych miejscach tego pięknego kraju. Z tej formy rehabilitacji skorzystało 150 osób.
Najważniejszym sukcesem tego okresu działalności Ośrodka było utworzenie Liceum Ogólnokształcącego. Zostało ono powołane decyzją Kuratora Oświaty w Szczecinie w dniu 19.04.1994 roku. Nasze starania o powołanie liceum wynikały z kilku przesłanek:na terenie naszego województwa istniała tylko jedna placówka oświatowa kształcąca młodzież niepełnosprawną ruchowo, a w niej ZSZ o kierunku krawiectwo damskie lekkie,absolwenci szkół podstawowych, niepełnosprawni ruchowo, nie zawsze odpowiadali warunkom przyjęcia do krawiectwa (sprawne manualnie ręce)młodzież o dużych możliwościach intelektualnych, była zainteresowana pełnym wykształceniem średnim z możliwością podjęcia studiów.
Prośby rodziców, uczniów i nauczycieli zostały przychylnie rozpatrzone w Kuratorium i w roku szkolnym 1994/1995 otworzono pierwsza klasę liceum. Nabór uczniów poprzedzony był powołaniem komisji kwalifikacyjnej rozpatrującej podania. Wg regulaminu komisji przyjęcie uzależnione było od: testu sprawdzającego podstawowe umiejętności ze szkoły podstawowej, konkursu świadectw i wskazań lekarza ortopedy. Do klasy I przyjęto 22 uczniów i od samego początku starano się przekonać ich, że nauka, realizowana wg programów szkoły masowej, jest na pierwszym planie. Praca w liceum stanowiła też wyzwanie dla kadry pedagogicznej, gdyż mimo posiadanego przygotowania merytorycznego, nie wszyscy odbywali wcześniej praktyki w tego typu szkole.
W kolejnych latach nabór uczniów odbywał się podobnie. Kadra pedagogiczna została rozszerzona o młodych nauczycieli-absolwentów uniwersyteckich, którzy z dużym zaangażowaniem przystąpili do pracy. Realizacja materiału programowego wzbogacana była licznymi wycieczkami organizowanymi przez nauczycieli poszczególnych przedmiotów. Częste wyjścia do teatru, kina, muzeum, zwiedzanie innych ciekawych obiektów w Szczecinie i poza nim pozwalały uczniom na aktywne uczestnictwo w życiu kulturalnym. Na uwagę zasługują też częste kontakty z Wojewódzkim Centrum Informacji o Zawodach i Pracy, w ramach przedmiotów zawodowych takich jak: informatyka, technika biurowa, ekonomika.
Ważne miejsce w edukacji spełniały, organizowane w ramach poszczególnych przedmiotów, konkursy wiedzy: w szkole, w powiecie czy województwie. W 2000 roku byliśmy organizatorami i uczestnikami wojewódzkiego konkursu o Unii Europejskiej zorganizowanego dla uczniów szkół średnich (głównym organizatorem była Fundacja „Uni Terra”). Najważniejszym wydarzeniem tego okresu była pierwsza matura w Ośrodku (w 1998 roku). Był to wspólny egzamin uczniów i nauczycieli. Towarzyszyły mu ogromne emocje, gdyż jego wyniki miały potwierdzić zasadność powołania liceum. Równie ważny był rok 2002 po pierwsze nasi maturzyści z 1998 roku kończyli studia, a ich uwagi, odczucia i spostrzeżenia były bardzo cenne dla dalszego kształcenia w Ośrodku; po drugie – powstało Liceum Profilowane, przyjmujące już absolwentów gimnazjum.
Ostatnie lata działalności Ośrodka to ciągłe zmiany. Odeszło wielu pracowników, którzy tworzyli jego historię, przestało istnieć Izolatorium, pomniejszona została o dwa budynki baza lokalowa oraz zmalała liczba dzieci przyjmowanych do placówki. Większość tych zmian była efektem określonej polityki oświatowej, rozwoju ekonomiczno-społecznego i przekonania, że dziecko niepełnosprawne powinno uczyć się w szkole masowej. Jednak, mimo narastających trudności, Ośrodek nie poddaje się. Nadal postępuje modernizacja i unowocześnienie placówki, np. w czerwcu 2000 roku, we współpracy z Norwegami oraz z pomocą PFRON-u, Ministerstwa Oświaty, Starostwa Polickiego wybudowano i oddano do użytku basen rehabilitacyjny z hydroterapią. Wszystkim nam, pracownikom, zależy bowiem na tym, by placówka stale się rozwijała oraz służyła przez długie jeszcze lata dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej jak i pełnosprawnej w duchu, tak modnej ostatnio, integracji.
