CO CIEKAWEGO NA YOU TUBE ?
O tym, na co mogą natrafić i co mogą oglądać dzieci i młodzież w internecie czyli problemowi szkodliwych treści tzw. patotreści poświęcony był poprzedni artykuł. Dzisiaj zapraszam na krótką analizę wpływu patotreści na młodych odbiorców.
Z tego co wiadomo, na podstawie badań, rozmów z dziećmi i młodzieżą z Telefonu Zaufania dla Dzieci i Młodzieży czy doświadczeń terapeutów pracujących z nastolatkami, oglądanie patotreści jest z całą pewnością szkodliwe dla dzieci i może nieść ze sobą różnorakie koszty, zarówno emocjonalne, jak i poznawcze. Długofalowe skutki oglądania takich treści przez młodych ludzi zależą od wielu czynników: wieku, poziomu rozwoju psychospołecznego, doświadczeń, różnic indywidualnych, kontekstu społeczno-kulturowego.
Kontakt z patotreściami może:
• sprawić, że dziecko zaczyna postrzegać świat jako niezrozumiały, groźny, traci poczucie bezpieczeństwa, szczególnie kiedy bezkrytycznie odbiera przekaz płynący z patofilmów czy nie potrafi ich odpowiednio zinterpretować;
• wpływać na kształtowanie nieprawdziwych przekonań na temat świata i ludzi;
• zachęcać do zachowań szkodliwych dla zdrowia i niebezpiecznych kontaktów;
• generować takie emocje, jak: niepokój, lęk, wpływać na obniżenie nastroju lub nadmiernie pobudzać, a nawet uzależniać;
• wpływać na znieczulenie na bodźce, które pojawiają się w patotreściach, tj. przemoc, agresję, seksualizację.
Warto wspomnieć o roli, jaką w życiu młodych ludzi odgrywa platforma, na której te treści są dostępne. Pomimo tego, że YouTube jest używany we wszystkich grupach wiekowych, to właśnie wśród nastolatków jest szczególnie popularny – według badań z 2017 r. korzysta z niego regularnie 86% młodych ludzi. Youtuberzy cieszą się wśród młodych ludzi statusem gwiazdy, są postrzegani jako wzory do naśladowania, W przeciwieństwie do znanych z mediów tradycyjnych celebrytów youtuberzy są przez młodzież postrzegani jako bardziej autentyczni.
Nastolatki kopiują zachowania, która oglądają w materiałach internetowych twórców, m.in. sposób komunikacji, ubierania się, malowania, dbania o siebie, działania, interakcji z innymi. I tak jak w przypadku większości nadawców, mechanizmy te można traktować jako nową jakość czasów, w których żyjemy, tak w przypadku nadawców patotreści mogą one budzić szczególny niepokój.
Młodzi ludzie, którzy oglądają patostreamy, są narażeni na ciągły kontakt z przemocą fizyczną, psychiczną czy seksualną.
Podstawowym mechanizmem nabywania wzorców zachowań agresywnych jest tzw. uczenie się obserwacyjne, inaczej nazywane modelowaniem. Żródłem wzorów agresywnych i przemocowych może być środowisko rodzinne, pozarodzinne relacje społeczne czy środki masowego przekazu – tutaj prym wiedzie internet. Oczywiście takie wyuczone wzorce agresji mogą pozostawać długo w stanie uśpienia, a do ich uruchomienia potrzebne są specjalne bodźce zewnętrzne.
Okres dojrzewania charakteryzuje się potrzebą eksperymentowania, podejmowania zachowań ryzykownych i jest to wpisane w potrzeby rozwojowe tego wieku. Potrzeba nastolatków, żeby zaistnieć, być widocznym, cenionym, zwłaszcza w relacjach rówieśniczych, jest bardzo ważna. Patostreamerzy, którzy pokazują, jak sami wykorzystują innych, stosują przemoc psychiczną czy fizyczną, mogą zachęcać do podejmowania przez nastolatki podobnych zachowań.
Duża częstotliwość kontaktu z materiałami o charakterze przemocowym może powodować spadek wrażliwość na mowę nienawiści czy zachowania propagujące przemoc. Przemoc staje się bardziej społecznie akceptowalna, jest oswojona, odpowiednio opakowana, a co za tym idzie atrakcyjniejsza. Im częściej słyszymy agresję słowną, oglądamy sytuacje przemocowe, tym mniej zaczynamy zwracamy na nie uwagę. Coś, co w założeniu powinno wywoływać w nas takie emocje, jak: niepokój, złość czy bezsilność, staje się swego rodzaju normą, codziennością.
Patotreści promują również szkodliwe wzorce dotyczące seksualności. W przekazach patonadawców seks nie uwzględnia emocjonalnej czy psychologicznej intymności. Kobiety traktowane są przedmiotowo albo same się uprzedmiotawiają. Szczególnym zagrożeniem dla młodych odbiorców jest czerpanie z patotreści wiedzy na temat seksu i seksualności.
Potwierdzeniem obaw związanych z negatywnym wpływem internetowych patotreści na dzieci i młodzież są zachowania, zgłaszane przez rodziców, nauczycieli oraz same dzieci. Są to m.in.: wulgarne piosenki, które śpiewają, powiedzenia, którymi się posługują, wulgaryzmy, zachowania agresywne oraz zachowania seksualne przede wszystkim wobec dziewczyn.
Treść transmisji i piosenek zamieszczanych na kanale You Tube przez patonadawców powoduje niepokój ludzi o normalnej wrażliwości. Dlatego musimy zwracać uwagę i kontrolować to, co oglądają nasze dzieci w internecie. Niepokojący jest bowiem fakt, że 38% badanych młodych ludzi, którzy doświadczyli czegoś nieprzyjemnego w sieci, nie wskazało żadnej osoby, z którą by na ten temat rozmawiało. Dlatego tak ważna jest dziś edukacja, wyposażenie dzieci w umiejętności mądrego i odpowiedniego reagowania na treści szkodliwe, także w umiejętności radzenia sobie z hejtem, przemocą czy nawoływaniem do działań autodestrukcyjnych.
Niewątpliwie pozytywne i warte odnotowania jest to, że wielu młodych ludzi ma dystans do generowanych przez patonadawców treści i nie traktuje ich poważnie. Niestety nie wszyscy.
Opracowała: Ewa Kowalczyk
