Zaburzenia odżywiania – geneza ich powstawania.

Zaburzenia odżywiania – geneza ich powstawania.

W dobie dzisiejszej kultury, hołdującej kultowi szczupłości, bardzo wiele nastolatków, a nawet dzieci, wpada w sidła anoreksji, ortoreksji i bulimii. Są to choroby mające bardzo duży wpływ na rozwój organizmu, a w swoim przebiegu mogą doprowadzić nawet do śmierci. Nie są one jednak nie do wyleczenia, a najważniejszym krokiem w podjęciu walki z zaburzeniem jest wiedza o przyczynach ich powstawania. Zatrzymajmy się na chwile by wyjaśnić czym wyżej wymienione zaburzenia są.

• Anoreksja (jadłowstręt psychiczny) – to zaburzenie charakteryzujące się wypaczonym obrazem własnego ciała oraz stosowaniem drastycznych ograniczeń żywieniowych, które prowadzą do znacznego niedożywienia. To problem, którego początek typowo ma miejsce w wieku nastoletnim, średnio pomiędzy 14. a 18. rokiem życia (zauważalna jest jednak obecnie tendencja do coraz wcześniejszych zachorowań). Osoby chorujące na anoreksje próbują bardzo drastycznie zmniejszać kaloryczną wartość spożywanych posiłków, ale także sięgają do innych zachowań mających doprowadzić do spadku masy ciała – mordercze treningi czy stosowanie środków przeczyszczających.
• Bulimia (żarłoczność psychiczna) – to zaburzenie charakteryzujące się szybkim, niekontrolowanym spożywaniem w sposób kompulsywny bardzo dużych ilości pożywienia (napady objadania się) z prowokowaniem wymiotów i stosowaniem środków przeczyszczających lub moczopędnych, głodzeniem się lub intensywnymi ćwiczeniami fizycznymi, które mają zapobiegać przyrostowi masy ciała. Podobnie jak u osób z anoreksją, dochodzi do występowania lęku przed osiągnięciem nadmiernej masy ciała.
• Ortoreksja – czyli patologiczna obsesja na punkcie spożywania zdrowej żywności. Osoby dotknięte tym zaburzeniem spędzają bardzo dużo czasu na wybieraniu, przygotowywaniu i odpowiedniej obróbce spożywanego jedzenia. Odstępstwo od ustalonych przez siebie zasad skutkuje poczuciem winy i lęku.

Coraz więcej nastolatków cierpi na zaburzenia odżywiania. Problemy z jedzeniem możemy zaobserwować już u dzieci. Granica wieku – początkowo widoczna w okresie adolescencji – przesunęła się do 8.–9. roku życia. Czy ta tendencja jest spowodowana nośnością medialną kultu szczupłości? Na pewno ten aspekt nie pozostaje bez znaczenia, jednak zaburzenia odżywiania, aby je lepiej zrozumieć, musimy rozpatrywać w trzech grupach czynników, które są ich podłożem, tj.: czynniki rodzinne, indywidualne i społeczno-kulturowe.

1. Czynniki rodzinne:
2. brak porozumienia w rodzinie – zbyt duże różnice emocjonalne między dziećmi a rodzicami;
3. zacieranie się granic – problemy z komunikacją w rodzinie;
4. wysokie oczekiwania rodziców przy jednoczesnym braku wsparcia budują poczucie niekompetencji i wyuczonej bezradności;
5. krytyka i wrogość zamiast opieki utrudniają budowanie zaufania do drugiego człowieka;
6. zbytnie skupienie rodziny na wyglądzie i wadze prowadzi do umieszczania przez dziecko tych wartości na szczycie listy priorytetów.

• Czynniki indywidualne:
• zaburzony rozwój emocjonalny;
• zaburzenia funkcjonowania ośrodka głodu;
• zaburzenia lękowe;
• brak samoakceptacji;
• problemy tożsamościowe;
• zaniżona samoocena;
• nadwrażliwość na krytykę;
•  

• Czynniki społeczno-kulturowe:
• negatywny wpływ mediów;
• kreowanie przez prasę i telewizję wizerunku osoby szczupłej jako również inteligentnej, przebojowej, osiągającej sukcesy;
• przeświadczenie młodych ludzi, że „lepiej być szczupłym niż zdrowym”;
• szybkie tempo życia, presja do podejmowania wielu ról społecznych naraz.

Statystyki pokazują, że największy odsetek osób chorych na zaburzenia odżywiania to osoby z anoreksją. Występowanie jadłowstrętu psychicznego w grupie nastolatek szacuje się na 1–2% populacji, w tym 30% przypadków dotyka chłopców. Na bulimię w wieku rozwojowym cierpi około 3% populacji, z czego nawet do 40% stanowią chłopcy.

Geneza powstawania tych zaburzeń jest bardzo różna. Największy wpływ mają jednak czynniki indywidualne. W przypadku anoreksji mówi się o dominującej i wymagającej matce oraz niezdrowej relacji, jaka tworzy się między nią a córką. Chora, pragnąc uzyskać kontrolę nad swoim życiem, zaczyna od jedzenia. Staje się ono dla niej magiczną przestrzenią, w której już nie matka, ale ona sama sprawuje władzę. Poprzez restrykcje udowadnia sobie swoją własną silę. Wpływ na jedzenie łagodzi frustrację i smutek, które towarzyszą jej w relacji z rodzicem. Jednak obecnie coraz większą wagę przywiązuje się do wpływu mediów na tworzenie i propagowanie wizerunku idealnej dziewczyny jako szczuplej, a wręcz chudej. Nastoletnie modelki epatują wystającymi żebrami, kościami biodrowymi i obojczykami. Ich rówieśnice, biorąc ten wizerunek za ideał, dążą do jego osiągnięcia. W przypadku bulimii należy zwrócić uwagę na kondycję psychiczną rodziców. Otyłość, nadużywanie alkoholu czy depresja rodzica może mieć wpływ na rozwinięcie się bulimii u dziecka. Wiąże się to z brakiem poczucia wpływu na sytuację rodzinną, co skutkuje bezsilnością. Jedzenie i przeczyszczanie stają się dla nastolatka mechanizmem kompulsywnego samouspokajania. W przypadku otyłości rodziców dzieci dodatkowo chcą odciąć się od wzorca wyglądu matki czy ojca.

WAŻNE! Bulimia u nastolatków powoduje duże spustoszenie i izolację ze środowiska. Wstyd związany z prowokowaniem wymiotów lub przeczyszczaniem się skutkuje rozwinięciem wstydu i poczucia winy, a także smutku, co może nawet przerodzić się w depresję.

         Dlaczego tak ważne jest udzielenie specjalistycznej pomocy jak najszybciej się da?

Zaburzeń odżywiania – zasadniczo nawet samego ich podejrzenia – nie wolno bagatelizować. Prawda jest bowiem taka, że mogą one jak najbardziej prowadzić do zagrożenia życia osoby, która na nie cierpi. Zaburzenia odżywiania u nastolatków niosą ze sobą duże ryzyko powikłań ze strony somatycznej i psychologicznej. Śmiertelność w zaburzeniach odżywiania ma najwyższy wskaźnik ze wszystkich chorób psychicznych. Im szybciej podjęta zostanie terapia tym łatwiej będzie o pozytywne rezultaty, a dodatkowo zmniejszone zostaje ryzyko powstawania powikłań związanych z zaburzeniami odżywiania. Młode osoby słabiej niż dorośli potrafią radzić sobie ze stresem i bezsilnością. W rozwiniętym stadium zaburzenia odżywiania powodują izolację społeczną, rozwija się poczucie winy i wstyd związany z własnymi zachowaniami. Nie dość, że osoba jest skazana na życie w tajemnicy, w większości przypadków boi się podzielić z kimkolwiek swoim problemem, dodatkowo czuje bunt i niezgodę na życie, jakie ją spotyka. Złość na chorobę przeplata się z niemożnością rezygnacji z zachowań, które są związane z chorobą.

Bardzo trudno jest nakłonić chorą osobę na skorzystanie z pomocy specjalisty. W jej mniemaniu problem nie istnieje, ale to nie oznacza, że powinniśmy z tego zrezygnować. Niesamowicie ważne jest wsparcie drugiej osoby. Pamiętajmy, że osoby chore na zaburzenia odżywiania bardzo często mają zaburzony obraz rzeczywistości. Nie widzą, że robią źle, bagatelizują sygnały wysyłane im przez organizm. Nie róbmy tego samego! Widzę i nie bagatelizuję!

Artykuł zainspirowany materiałami źródłowymi:

https://psychologiawpraktyce.pl/artykul/zaburzenia-odzywiania-u-wspolczesnych-nastolatkow

https://www.mjakmama24.pl/nastolatek/zagrozenia/zaburzenia-odzywiania-u-mlodziezy

Opracowała:

Karolina Guźmięga

Related Images: